در زمانی زندگی می‌کنیم که با فروپاشی مرزهای اطلاعاتی، عصر انفجار اطلاعات نامیده می‌شود. 

ما هر روز با انبوهی از اطلاعات مواجه هستیم؛ همین امر موجب گردیده که مطالعه یکی از نیازهای حتمی و ضروری شکوفایی اندیشه‌ها و پیشرفت در جهان امروز محسوب شود.

لازمه‌ی موفقیت در تحصیل، کسب مهارت‌های یادگیری است امروزه بیش‌ترین یادگیری از طریق مطالعه حاصل می‌شود، بخش عمده‌ای از زمان تحصیلات به مطالعه اختصاص می‌یابد بنابراین آشنایی و به کارگیری روش صحیح مطالعه می‌تواند ما را در یادگیری بهتر و با کیفیت‌تر، یاری کند. یکی از دلایل آفت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان این است که از شیوه‌ی صحیح مطالعه آگاهی ندارند و یا پیروی نمی‌کنند عدم آشنایی و به کارگیری شیوه‌ی صحیح مطالعه نه تنها با موفقیت تحصیلی همراه نیست بلکه ممکن است موجب پایین آمدن کارآیی و بازدهی؛ تضعیف روحیه، کاهش اعتماد به نفس و خستگی و دل‌زدگی از مطالعه را نیز فراهم آورد. 

این بروشور برای آن گروه از دانش‌آموزانی که نمی‌توانند فرصت کافی را برای مطالعه اختصاص دهند پیشنهاد خاصی نمی‌تواند داشته باشد ولی دانش‌آموزانی که با وجود صرف وقت زیاد برای مطالعه نتیجه‌ی رضایت‌بخش و مناسبی به دست نمی‌آورند؛ اگر بادقت مطالب آن را بخوانند و تلاش نمایند توصیه‌های ارائه شده را به کارگیرند مشاهده خواهند کرد که یادگیری آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهدبود. مطمئن باشید که موفقیت تحصیلی در یک قدمی شما و در همین نزدیکی‌هاست. 

تعریف مطالعه: 

مطالعه به معنی بادقت نگریستن به چیزی برای کسب آگاهی بیشتر به آن است. 

مطالعه ثمربخش به تعبیر دکتر سیف؛ متأثر از دو عامل است: 

1-علاقه نسبت به مطالب خواندنی 

2-کاربرد ماهرانه فنون مطالعه 

کاربرد ماهرانه فنون مطالعه، آن را آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر ساخته و در نتیجه، علاقه‌ی خواننده نسبت به مطالعه افزایش می‌یابد.

فواید مطالعه صحیح: 

1-لذت بیشتر از مطالعه را فراهم می‌آورد.

2-خستگی و دل‌زدگی از مطالعه را دور می‌سازد.

3-موجب صرفه‌جویی در زمان مطالعه می‌شود.

4-میزان یادگیری را افزایش می‌دهد.

5-مدت نگهداری مطالب را در حافظه افزایش می‌دهد. 

6-بازیابی اطلاعات از حافظه را آسان‌تر می‌سازد. 

7-یادگیری را آسان‌تر می‌کند.

8-طبق چرخه‌ی زیر عادت به مطالعه را افزایش می‌دهد. 

مطالعه صحیح، ¬¬¬¬عادت به مطالعه، استمرارمطالعه، احساس امنیت، یادگیری شرایط قبل از مطالعه (ذهنی _جسمی _محیطی)

الف- شرایط ذهنی:

1-اعتماد به خودتان و تصمیم برای یادگیری‌: اگر به خودتان، ذهن‌تان و مطلبی که می‌خوانید اعتماد داشته باشید مطمئن باشید که مطلب را یاد خواهیدگرفت فقط کافی است که تصمیم بگیرید و به خود بگویید: می‌خواهم این مطلب را یادبگیرم و تا روز امتحان کنکور در حافظه‌ام باقی بماند 

2-حال و هوای مطالعه را در خود ایجاد کنید: قبل از شروع مطالعه، دو دقیقه در مورد درسی که می‌خواهید مطالعه کنید فکر کنید به‌خصوص به قسمت‌هایی از درس که علاقه بیشتری به آن دارید و خود را درحال و هوای آن درس قراردهید، این موضوع ساده، تأثیر بسیار زیادی در مطالعه‌ی فعالانه‌ی شما خواهد داشت. 

3-هدف خود را قبل از مطالعه به‌طور دقیق معین کنید: آیا درس را برای مرور و یادآوری می‌خوانید یا برای این می‌خوانید که فردا امتحان دارید؟ چند صفحه می‌خواهید بخوانید؟ چند سؤال تستی یا تشریحی؟

بهتر است اگر مثلاً 1صفحه می‌توانید بخوانید در برنامه‌ریزی 12صفحه را برای مطالعه تعیین کنید.

ب- شرایط جسمی:

1- خستگی: مطالعه هنگام خستگی علاوه‌بر کاهش میزان علاقه نسبت به مطالعه، عدم یادگیری را نیز به همراه خواهد داشت. 

داشتن نشاط روحی و شرایط جسمانی مساعد در کمیت و کیفیت مطالعه بسیار مؤثر است. 

2-وضعیت نشستن: هنگام مطالعه، ستون فقرات باید به‌صورت عمودی قرارگیرد تا مایع نخاعی به‌راحتی جریان داشته باشد. در غیراین‌صورت علایم خستگی ظاهر می‌شود. 

مطالعه به‌صورت خوابیده و یا در حال راه رفتن به علت ایجاد پرش ذهنی و خستگی جسمانی بدترین شکل مطالعه است چون بخشی از نیروی ذهن صرف حفظ وضعیت خواهد شد. 

3-تا یک‌ساعت بعد از خوردن غذا مطالعه نکنید، بعد از خوردن غذا حجم بیشتری از خون بدن برای هضم غذا در اطراف معده جریان می‌یابد به همین دلیل خون کم‌تری به مغز می‌رسد و مطالعه بازدهی کم‌تری خواهد داشت اگر به دلیل کمبود وقت مجبور هستید بعد از خوردن غذا مطالعه کنید بهتر است از خوردن غذاهای چرب که هضم آن‌ها دیرتر است و غذاهای پرحجم بپرهیزید. 

4- فاصله چشم تا کتاب‌: مناسب‌ترین فاصله چشم تا کتاب 30 تا 40 سانتی‌متر است. در صورتی که فاصله کمتر یا بیشتر باشد باعث خستگی چشم و عدم علاقه به مطالعه می‌شود. 

ج- شرایط محیطی:

1- عوامل برانگیزاننده‌ی احساس به مطالعه: داشتن خودکارروان، میز متناسب باقد، رنگ مناسب در و دیوار از عوامل مؤثر در احساس نشاط مطالعه است در ضمن بهتر است محیط مطالعه را از اشیا و عکس‌های اضافی کاملاً خالی کنید.

2- همه چیز را آماده کنید: مهم‌ترین علتی که دانش‌آموزان مطالعه را قطع می‌کنند آماده نبودن وسایل و کتاب‌های موردنیاز است بارها در بین مطالعه و هنگامی که ذهن آماده یادگیری بوده است به‌دلیل در دسترس نبودن وسایل و کتاب‌ها مطالعه را قطع کرده‌ایم؛ پس قبل از شروع مطالعه خوب فکر کنید و همه‌ی وسایل و کتاب‌های مورد نیاز را آماده کنید تا هنگام مطالعه بهانه‌های برای قطع آن نداشته باشید. 

4-نور: بهترین نور برای مطالعه، نور طبیعی است؛ اما اگر امکان مطالعه در روز را ندارید شرایطی را مهیا کنید که نور به‌صورت مستقیم به کتاب نتابد برای افراد راست‌دست نور از سمت چپ و برای افراد چپ‌دست تابش نور از سمت راست باشد. 

بهترین مکان مطالعه: 

داشتن یک مکان ثابت برای مطالعه عامل بسیار مهمی است اگر مکان مطالعه ثابت باشد بعد از مدتی نسبت به آن مکان شرطی خواهید شد و هر زمان که در آن فضا قراربگیرید احساس یادگیری خواهید نمود و ذهن شما آمادگی بیشتری برای یادگیری و مطالعه خواهد داشت. 

بهترین زمان مطالعه: 

هیچ زمان ثابت و معینی برای مطالعه وجود ندارد. بهترین زمان مطالعه زمانی است که شما بهترین شرایط روحی و بیشترین هوشیاری را دارید اما به طور معمول دو زمان پیشنهاد می‌شود:

1-ابتدای صبح: به دلیل این که ذهن به استراحت  پرداخته و پیوند‌های حافظه ترمیم شده‌اند، آمادگی برای یادگیری بسیار زیاد است. 

2-انتهای روز (قیل از خواب): به دلیل این که بعد از مطالعه ذهن فرصتی برای تثبیت اطلاعات و ذخیره‌سازی آن‌ها خواهد داشت: 

روش صحیح مطالعه:

1-نام این روش با استفاده از‌ روش مخفف‌سازی از شش کلمه‌ی زیر ساخته شده است:

پیش‌خوانی، سؤال گذاری، خواندن، تفکر، امتحان،  مرور.

در جدول زیر روش هدف و زمان اجرای هر مرحله مشخص گردیده است: 

ردیف

نام مرحله

هدف

روش

زمان اجرا

1

پیش‌خوانی

آشنایی با موضوع

بررسی  اجمالی فصل یابخش موردنظر، عنوان‌ها، تیترها و...

شب قبل از حضور در کلاس

2

سؤال گذاری

ایجاد تمرکز و کنجکاوی

ساختن سوال ازعنوان‌ها و تیترها و مطلب‌های مهم

بلافاصله بعد از پیش‌خوانی

3

خواندن

یادگیری

خواندن دقیق مطالب به همراه یادداشت برداری از کلمه‌ها و فرمول‌های کلیدی

بعد تدریس در همان روز

4

تفکررسم نمودار حافظه

رسم نمودار

پس از بررسی درستی انتخاب کلمه‌ها و فرمول‌ها سازماندهی نمودار

بعد از مطالعه

5

امتحان

صحت نمودار و یادآوری

بررسی درستی یادآوری با استفاده از رسم نمودار در ذهن

پایان زنگ مطالعه

6

مرور

یادآوری و مرور

مرور با استفاده از منحنی فراموشی و نمودار حافظه

درفاصله‌های زمانی مرور

تذکرها
1-در مرحله‌ی سؤال‌گذاری ممکن است پاسخ سؤال‌هایی را که مطرح می‌کنید هیچ‌گاه در متن پیدا نکنید این هرگز مهم نیست چون هدف ایجاد تمرکز برای مطالعه فعالانه‌تر است و با طرح سؤال، ذهن را نسبت به مطلب گرسنه می‌کنیم. تا در هنگام مطالعه توجه بیشتری به مطالعه داشته باشد. 
2-در مرحله‌ی خواندن باید بی‌درنگ یادداشت‌برداری صورت گیرد، در غیر این‌صورت هیچ تأثیری نخواهد داشت پیشنهاد می‌شود یک برگ کاغذ در دسترس خود قرار دهید و به محض برخورد با کلمه یا فرمول کلیدی آن را یادداشت کنید.
3-در مرحله خواندن اگر سؤالی به ذهن‌تان رسید و یا موضوعی و قسمتی از متن را متوجه نشدید، کنار آن یک علامت سؤال بگذارید و از آن عبور کنید و در مرحله تفکر در مورد آن‌ها فکر خواهید کرد. 
4- بعد از تکمیل یادداشت‌برداری، در مرحله‌ی تفکر به کلمه‌ها و فرمول‌ها نگاه کنید و مطمئن شوید که آن‌ها شما را به یاد متن می‌اندازند سپس با استفاده از کلمه‌ها و فرمول‌ها‌ نمودار حافظه را رسم کنید.
5- در مرحله امتحان به نمودار حافظه نگاه کنید و سعی کنید متن را یادآوری نمایید، بهترین حالت این مرحله رسم نمودار حافظه در ذهن است در این حالت با استفاده از عنوان‌های اصلی نمودار حافظه سعی کنید عنوان‌های فرعی را یادآوری نمایید. 
6- عادت به مطالعه با روش پس ختام در ابتدا ممکن است دشوار و وقت‌گیر به نظرآید اما فقط کافی است شروع به اجرای این روش‌ها کنید خواهید دید که اجرای آن هم بسیار ساده و هم بسیار مؤثر است فقط یک‌هفته تحمل کنید و به‌طور دقیق اجرا نمایید
راه‌کارها و نکته‌های مهم در مطالعه‌ی صحیح: 
1-در مطالعه خود استمرار کمی و کیفی داشته باشید یعنی هرروز میزان مطالعه‌ی خود را در حد مطللوب حفظ کنید تا موجب عادت به مطالعه و علاقه‌مندی به آن شود. 
2-بعد از مطالعه بلافاصله وارد محیط پرسر و صدا نشوید چون موجب آشفتگی ذهن شما خواهد شد حداقل 2دقیقه در محل مطالعه بمایند سه نفس عمیق بکشید تا مطالعه در ذهن شما تثبیت شود. 
3-تا وقتی مطلبی را خوب هضم و درک نکرده‌اید آن را حفظ نکنید بهتر است کنار آن یک علامت سؤال بگذارید و در اولین فرصت از دوست یا آموزگار خود بپرسید.
4-به‌منظور ایجاد انگیزه‌ی بیشتر گاهی با خود قرارداد ببندید و پس از مطالعه میزان شخصی از درس‌ها به خود پاداش دهید. 
5-بین هربار مطالعه زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید (معمولاً هر یک‌ساعت مطالعه 10 تا 15‌دقیقه استراحت)
6-گاهی اگر بخواهیم منتظر انگیزه برای مطالعه باشیم شاید هیچ وقت این انگیزه به سراغ ما نیاید بهتر است به جای دست‌دست کردن سریع مطالعه را شروع کنیم. 
اگر روش صحیح مطالعه را اجرا کنیم انگیزه خودش خواهد آمد.
7-برای جلوگیری از خستگی، کمردرد، و پا درد حتی المقدور از میز تحریر برای مطالعه استفاده شود. 
8-اکسیژن در مکان مطالعه عامل مهمی است درجه هوا نباید بیش از 20درجه باشد؛ زیرا هوای گرم باعث خواب‌آلودگی می‌شود.
9-در هنگام مطالعه یادداشت‌برداری از اهمیت خاصی برخوردار است. 
10-برای مطالعه درسی برنامه‌ریزی منطقی روزانه لازم است. 
11-تکرار مطالب موجب یادگیری عمیق و درونی می‌شود.
12-موانع مطالعه را باید هر چه زودتر از سرراه برداشت و به آینده منتقل نکرد.
13-در هنگام ناراحتی و عصبانیت اصلاً به سراغ مطالعه و درس نروید.
14-شروع درس و مطالعه را به فردا و فرداها نسپارید.
15-دانش‌آموزانی که بلند درس می‌خوانند باید آن‌ها را عادت داد به تدریج آرام خوانی را بیاموزند. 
16-هنگام گرسنگی و تشنگی نبایستی مطالعه کرد به والدین نیز توصیه می‌شود به فرزندان نگویند اول درست را بخوان بعد غذا بخور.
17-تنبیه و سرزنش فرزندان به خاطر مطالعه نکردن نفرت و انزجار آن‌ها را از مطالعه بیشتر می‌کند.
18-استفاده از انگشت سبابه در مطالعه به عنوان راهنمایی که همیشه همراه فرد است توصیه می‌شود. 
19-بهتر است دانش‌آموزانی بعد از مطالعه مطالب را به زبان خودشان خلاصه کنند.
20-اعتماد به نفس و تشویق موجب سرعت یادگیری در مطالعه می‌شود.